Κάνοντας τη σύνδεση

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΓΙΑ ΤΗ ΧΟΡΤΟΦΑΓΙΑ
ΣΤΟ Ε

ΤΕΥΧΟΣ 808 - 08.10.06

Ληγμένα κρέατα; Μολυσμένα αλλαντικά; Τα διατροφικά σκάνδαλα της επικαιρότητας είναι Βούτυρο στο ψωμί των χορτοφάγων όλου του κόσμου. Εστω, μαργαρίνη... «Αλλάζω τον κόσμο με το πιρούνι μου». Πίσω απ' αυτό το σύνθημα στοιχίζονται οι έλληνες χορτοφάγοι, που αργά και σταθερά οργανώνονται σε κοινότητα, κατά τα πρότυπα του εξωτερικού. Στη Δύση το κίνημα έχει οργανωθεί προ πολλού. Δείτε στο αφιέρωμα μας τις ρήσεις διάσημων χορτοφάγων της Ιστορίας τις καμπάνιες των επωνύμων και σέξι, τα έργα των «πράσινων» δημιουργών που, άλλοτε με χιούμορ και άλλοτε με σκληρότητα, «πυροβολούν» τη μαφία του κρέατος. Ολοι αυτοί μιλούν για ένα ειδεχθές έγκλημα...

Το έγκλημα μιας σπαλομπριζόλας

Κείμενο: ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΟΛΙΤΗ

«Τα ζώα είναι φίλοι μου, δεν τρώω τους φίλους μου». Η διάσημη ατάκα του ιρλανδού συγγραφέα Μπερνάρ Σο είναι ένα από τα αγαπημένα συνθήματα των σύγχρονων χορτοφάγων, μαζί με το «Meat is murder» (το κρέας είναι έγκλημα) από το ομώνυμο τραγούδι των Smiths.

Κι όμως, το ρεύμα της χορτοφαγίας σήμερα δεν έχει μόνο ηθικούς και φιλοζωικούς σκοπούς. Για όλο και περισσότερους χορτοφάγους, το να αποκλείεις από τη διατροφή σου τα ζωικά προϊόντα είναι ο μοναδικός τρόπος αντίδρασης στα καρτέλ της βιομηχανικής κτηνοτροφίας και στην κουλτούρα του φαστ φουντ.

Στην Ελλάδα μπορεί να τσακίζουμε τις μπριζόλες και τα κοψίδια, κάθε φορά όμως που σκάει άλλο ένα σκάνδαλο με σάπια κρέατα ή μολυσμένα αλλαντικά θυμόμαστε τις χορτοφαγικές μας ρίζες, έστω και αν τις ξεχνάμε στο επόμενο τσιμπούσι.

Οι έλληνες χορτοφάγοι, αν και δεν αποτελούν οργανωμένη κοινότητα, είναι μια ορατή και δραστήρια μειοψηφία, με αυξητικές τάσεις. «Ολες οι χώρες της Ευρώπης έχουν χορτοφαγικές κοινότητες. Μόνο στην Ελλάδα δεν υπάρχει προς το παρόν» μας είπε ο Χρήστος Γεωργιάδης, καθηγητής μέσης εκπαίδευσης και συνειδητοποιημένος χορτοφάγος, που μέσα από τα blogs του (http://live-sustainably.blogspot.com και http://xortofagia.blogspot.com) ασχολείται με θέματα χορτοφαγίας και βιωσιμότητας. «Είμαστε αρκετοί στην Ελλάδα, αλλά είμαστε διασκορπισμένοι, ο καθένας μόνος του. Τους περισσότερους από τους χορτοφάγους που ξέρω τους γνώρισα στη βιολογική λαϊκή της περιοχής μου και σε κατάστήματα βιολογικών τροφίμων. Στις άμεσες προτεραιότητες μας είναι να ιδρύσουμε ένωση ελλήνων χορτοφάγων, σύμφωνα με τα πρότυπα της παγκόσμιας χορτοφαγικής κοινότητας».

Ο Χρήστος Γεωργιάδης είναι 42 ετών και ασχολείται με το θέμα της διατροφής τα τελευταία χρόνια: «Πάντα έτρωγα ελάχιστο κρέας, αλλά εδώ και 4 χρόνια είμαι vegan, δεν τρώω ούτε ψάρι ούτε αβγά. Πρόσφατα έκανα ιατρικές εξετάσεις και ο γιατρός εξεπλάγη. Μου λέει, "Αυτές είναι τιμές μωρού"». Ο Χρήστος, ή EcoChris όπως υπογράφει στο blog του, πήρε τα πρώτα ερεθίσματα για τη στροφή στη χορτοφαγία ως μαθητής, μέσα από το μάθημα των αγγλικών. «Τότε τα βιβλία των αγγλικών είχαν αναφορές στο κίνημα του vegetarianism, τώρα πια όχι».

Η Ρίτα Χαριτάκη, Ιταλίδα στην καταγωγή που ζει από το '80 στην Ελλάδα, δεν είναι vegan, αλλά vegetarian. Δηλαδή, τρώει πού και πού αβγά, «αλλά μόνο από κότες ελευθέρας βοσκής» και γαλακτοκομικά προϊόντα. Κατά τα άλλα, η διατροφή της αποτελείται από κάθε είδους λαχανικά και φρούτα: «Νομίζουν ότι εμείς οι χορτοφάγοι τρώμε μόνο χόρτα. Κάνουν λάθος. Υπάρχουν δεκάδες πιάτα στην ελληνική κουζίνα με βάση τα λαχανικά». Για τη Ρίτα, που είναι χορτοφάγος πάνω από 20 χρόνια και ακτιβίστρια σε οικολογικές οργανώσεις, ο καθοριστικός λόγος να στραφεί στη χορτοφαγία ήταν η προσωπική της εμπειρία: «Εχω δει με τα ίδια μου τα μάτια αυτά που συμβαίνουν σε σφαγεία και σε βιομηχανικά εκτροφεία και σας διαβεβαιώνω ότι αν οι χώροι αυτοί είχαν τζάμια, αντί για τοίχους, όλοι μας θα γινόμασταν χορτοφάγοι».

Ως μέλος φιλοζωικών οργανώσεων έχει συμμετάσχει σε δεκάδες αποστολές που ερευνούν και αποκαλύπτουν τις συνθήκες που επικρατούν σε εντατικά εκτροφεία, αλλά και το «φριχτό», όπως το αποκαλεί, κεφάλαιο της μεταφοράς ζώντων ζώων. Οι περιγραφές της από αποστολές «παρακολούθησης» είναι ανατριχιαστικές: «Η τελευταία αποστολή στην οποία συμμετείχα ήταν το '98. Μετά σταμάτησα, όχι γιατί κάτι βελτιώθηκε, αλλά γιατί δεν άντεχα άλλο να βλέπω αυτήν την κατάσταση. Κάθε μέρα έφταναν φορτηγά με 400 αρνιά το καθένα, στο λιμάνι της Ηγουμενίτσας και της Πάτρας, κατευθείαν από τη Σκοτία, μετά από 60 και 80 ώρες ταξίδι, χωρίς φαγητό και νερό. Στοιβάζονταν σε καμιόνια που χωρούσαν το πολύ 200 ζωντανά, και ταξίδευαν με 100 χλμ. την ώρα, ενώ "παράχωναν" ζώα ακόμα και ανάμεσα στις ρόδες. Τα βλέπαμε που προσπαθούσαν να "αυτοκτονήσουν" χτυπώντας το κεφάλι τους στα τοιχώματα. Τα περισσότερα ζώα είχαν σπασμένα μέλη, από το συνωστισμό και τα φρεναρίσματα, άλλο ένα τρίτο πέθαινε από τη δίψα. Αυτά εξακολουθούν να συμβαίνουν ακόμα και σήμερα. Μόνο στις δικές μας αποστολές, όπου συμμετείχαν οικολογικές οργανώσεις από διάφορες χώρες της Ευρώπης, διαπιστώσαμε περισσότερες από 10 παραβιάσεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας». Ρωτάω αν οι καταγγελίες τους έφτασαν στη δημοσιότητα: «Οι καταγγελίες μας γίνονταν κυρίως σε επίπεδο Ε.Ε., μέσω ευρωβουλευτών.

Γενικά ήταν δύσκολο να δοθεί η δημοσιότητα που θέλαμε, γιατί υπάρχει η μαφία του κρέατος». Η κ. Χαριτάκη είναι κατηγορηματική: «Οπως υπάρχει η μαφία των ναρκωτικών, των όπλων, της πορνείας, έτσι υπάρχει και η μαφία του κρέατος. Οταν μας καταλάβαιναν ότι τους παρακολουθούσαμε και φωτογραφίζαμε, οι νταλικέρηδες μας οδηγούσαν σε χωματόδρομους, όπου μας περικύκλωναν αυτοκίνητα με φιμέ τζάμια και μας απειλούσαν».

Επειδή όλα αυτά ακούγονται σαν σενάριο αστυνομικής ταινίας, ζητάω να τα διασταυρώσω. Η κ. Ελενα Τάξερη, επίσης χορτοφάγος και εκπρόσωπος της Ελληνικής Φυσιολατρικής Αντικυνηγετικής Πρωτοβουλίας, επιβεβαιώνει ρητά τη μαρτυρία της κ. Χαριτάκη: «Το φαινόμενο αυτό είναι πολύ συχνό. Εμάς, συγκεκριμένα, μας είχαν αποκλείσει σε επαρχιακό δρόμο, στο ύψος της Μάνδρας Αττικής, όπου μας περικύκλωσαν πολυτελή IX για να επιτρέψουν στην νταλίκα να διαφύγει. Η νταλίκα, σημειωτέον, που ερχόταν από Ολλανδία, δεν είχε σταματήσει για κανέναν τελωνειακό ή κτηνιατρικό έλεγχο. Τηλεφωνούσαμε διαρκώς στην αστυνομία για να το καταγγείλουμε, έκαναν ότι δεν μας έβρισκαν. Κάναμε καταγγελίες παντού, υπάρχουν και βίντεο από αυτές τις αποστολές, όμως όταν μιλάμε μετά για Mαφία του κρέατος, ο νοών νοείτω».

Η χορτοφαγία στην Ελλάδα μπορεί να μην είναι ακριβώς «ιν» και «τρέντι», όπως στη Βρετανία ή στις ΗΠΑ, αλλά το πράσινο εμπόριο εξαπλώνεται, φτάνοντας ακόμα και στα ράφια των σούπερ μάρκετ. Αντίστοιχα, η βιολογική γεωργία στην Ελλάδα παρουσιάζει αυξητικές τάσεις, αντιπροσωπεύοντας πλέον το 3,14% των συνολικών εκτάσεων, μαζί με τα βοσκοτόπια ελευθέρας βοσκής. Εχουν, όμως, εμπιστοσύνη οι έλληνες χορτοφάγοι στους μηχανισμούς πιστοποίησης και στις «πράσινες αλυσίδες» τροφίμων;

Ο Σπύρος Βάγιας, ιδιοκτήτης καταστήματος βιολογικής διατροφής και χορτοφάγος ο ίδιος από το '84, θεωρεί ότι «είναι πάνω απ' όλα θέμα προσωπικής ευθύνης»: «Οι μηχανισμοί πιστοποίησης είναι καλό να υπάρχουν, κάνουν σοβαρή δουλειά. Εγώ πάντως φροντίζω να προμηθεύομαι από συγκεκριμένους παραγωγούς, τους οποίους εμπιστεύομαι». Στο κατάστημα του, το οποίο έχει «καθαρά χορτοφαγική κατεύθυνση, δεν έχουμε καθόλου κρέας, ούτε καν βιολογικό» - έρχεται καθημερινά σε επαφή με αθηναίους χορτοφάγους ή απλώς ευαισθητοποιημένους καταναλωτές: «Υπάρχουν πολλοί χορτοφάγοι, αλλά δεν είμαστε οργανωμένοι. Ισως και να μη θέλουμε να οργανωθούμε. Ο καθένας το κάνει από μόνος του. Είναι μια "προσωπική επανάσταση". Δεν θα σ' το επιβάλει κανείς, αν από μόνος σου δεν κάνεις το "κλικ"».Ο κ. Βάγιας, ο οποίος ήρθε αρχικά σε επαφή με τη χορτοφαγία μέσα από ξένα περιοδικά, θεωρεί απαραίτητη προϋπόθεση την αγάπη για τη φύση και μια στοιχειώδη ευαισθησία: «Ενας άνθρωπος σκληροτράχηλος, χοντρόπετσος, δεν γίνεται εύκολα φυτοφάγος, ό,τι και να λέμε».