Τι θα προκαλέσει την επόμενη Φουκουσίμα;
ΠΗΓΗ: The Guardian
Μια ανάξια της εμπιστοσύνης πυρηνική βιομηχανία, ανεπαρκώς ελεγχόμενη, οδηγεί τον κόσμο σε όλο και μεγαλύτερο κίνδυνο
Photograph: Daisuke Tomita/AP
Η φουριόζα πυρηνική βιομηχανία βρίσκεται σε βαθύ σοκ. Καθώς αυτή και η μαζορέτα της, ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας, ετοιμάζονταν να εορτάσουν την 25η επετείο τον επόμενο μήνα από το ατύχημα του Τσερνομπίλ με μια σειρά από αυτο-συγχαρητήριες δηλώσεις σχετικά με το ξημέρωμα μιας ασφαλούς εποχής καθαρής ατομικής ενέργειας, μια σειρά από καταστροφικά, αλλά εντελώς εφικτό να αποφευχθούν ατυχήματα λαμβάνουν χώρα σε όχι ένα αλλά τρεις αντιδραστήρες σε μία από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου. Η Φουκουσίμα δεν είναι ένας σάπιος παλιός σταθμός σε ένα αποτυχημένο κράτος, επανδρωμένος με μισο-εκπαιδευμένα παιδιά, αλλά υποτίθεται ότι είναι ένας από τους ασφαλέστερους σταθμούς σε μία από τις πιο ευαισθητοποιημένες με την ασφάλεια χώρες με τους καλύτερους μηχανικούς και τεχνολόγους του κόσμου.
Το Τσερνομπίλ εξερράγη όχι επειδή ο αντιδραστήρας δεν λειτούργησε σωστά, αλλά επειδή βγήκε εκτός ελέγχου μια κακοσχεδιασμένη δοκιμή για να δουν για πόσο καιρό θα μπορούσε να λειτουργήσει ο εξοπλισμός ασφαλείας μετά τον τερματισμό λειτουργίας του αντιδρασήρα. Το ίδιο, επίσης, στην Ιαπωνία, δεν ήταν το πυρηνικό κομμάτι του σταθμού που πήγε στραβά, αλλά η συμβατική τεχνολογία. Οι αντλίες δεν λειτούργησαν, διότι η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος μειώθηκε και η εφεδρική υποστήριξη δεν ήταν εκεί, επειδή κανείς δεν είχε σκεφτεί ότι αυτό που συνέβη ήταν δυνατό.
Παρόλο που η Ιαπωνία είχε προειδοποιηθεί πολλές φορές ότι ίσως το πιο επικίνδυνο μέρος στον κόσμο για την κατασκευή ενός πυρηνικού σταθμού ήταν στις ακτές της, κανείς δεν είχε λάβει υπόψη την επίδραση του διπλού χτυπήματος ενός τσουνάμι και ενός σεισμού στην συμβατική τεχνολογία. Είναι εύκολο να είσαι σοφός μετά το γεγονός, αλλά η ανάκριση σίγουρα θα δείξει ότι το ατύχημα δεν προκλήθηκε από μια απρόβλεπτη φυσική καταστροφή, αλλά από μια σειρά άκρως προβλέψιμες κακές εκτιμήσεις από τις ανθρώπινες ελεγκτικές αρχές.
Το ερώτημα τώρα είναι εάν η βιομηχανία μπορεί να τυγχάνει εμπιστοσύνης οπουδήποτε. Αν αυτή η βιομηχανία ήταν μια εταιρεία, οι μέτοχοι της θα την είχαν εγκαταλείψει από χρόνια. Σε μόλις μια γενιά αυτή η βιομηχανία έχει σκοτώσει, τραυματίσει ή επιδεινώσει τις ζωές πολλών εκατομμυρίων ανθρώπων και έχει μολύνει με απόβλητα εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα της γης. Στο διάστημα αυτό έχει επιχορηγηθεί με ποσά τρισεκατομμυρίων δολαρίων και θα κοστίσει εκατοντάδες δισεκατομμύρια περισσότερα για τον καθαρισμό και την αποθήκευση της ακαταστασίας που έχει προκαλέσει και των αποβλήτων που έχει δημιουργήσει. Είχε τρεις καταστροφικές αποτυχίες τώρα σε 25 χρόνια και δεκάδες παραπάνω που πέρασαν ξυριστά. Η δράση της έχει σημανθεί σε όλο τον κόσμο από ψευδολογία, συγκαλύψεις, μυστικότητα και οικονομική ανικανότητα.
Δυστυχώς, το μέλλον φαίνεται χειρότερο. Ο κόσμος έχει μια γενιά αντιδραστήρων οι οποίοι φθάνουν στο τέλος των ημερών τους και πολιτικούς οι οποίοι θέτουν έντονη πίεση στις ρυθμιστικές αρχές να επεκτείνουν τη χρήση τους πολύ πιο πέρα από την σχεδιασμένη ζωή τους. Σε παγκόσμιο επίπεδο σχεδιάζουμε να διπλασιαστεί η παροχή ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνικά εργοστάσια στα επόμενα 20 χρόνια, αλλά δεν έχουμε αρκετά έμπειρους μηχανικούς για να λειτουργήσουν τους ολοένα και μεγαλύτερους σταθμούς. Έχουμε ιδιωτικές εταιρείες που πλασάρουν νέα σχέδια που λέγεται ότι είναι ασφαλέστερα, αλλά τα οποία δεν έχουν ακόμη αποδειχθεί, και έχουμε 10 νέες χώρες που προτίθενται να μπουν στην πυρηνική ενέργεια μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.
Η κατάσταση χειροτερεύει. Περισσότεροι από 100 αντιδραστήρες του κόσμου ήδη βρίσκονται σε περιοχές με υψηλή σεισμική δραστηριότητα και πολλοί από τους 350 νέους σταθμούς προγραμματίζονται για το εξαιρετικά ασταθές χείλος του Ειρηνικού όπου οι σεισμοί, τα τσουνάμι και άλλες φυσικές καταστροφές είναι βέβαιο ότι θα συμβούν. Κι εμείς ακόμα δεν έχουμε διευθετήσει το πώς να αποθηκεύουμε τα απόβλητα και, τώρα ξέρουμε ότι δεν μπορούμε να προστατεύσουμε τους σταθμούς από όλες τις πιθανές δυσάρεστες εξελίξεις.
Αυτά που η βιομηχανία και οι κυβερνήσεις δεν μπορούν να αποδεχθούν είναι οι δύο αμετάβλητοι νόμοι της ζωής – ο νόμος του Μέρφι και ο νόμος των ακούσιων συνεπειών. Αν κάτι είναι δυνατόν να πάει στραβά, τότε, τελικά θα πάει. Μπορεί να είναι δυνατό να αποφευχθούν οι τεχνολογικές αδυναμίες, αλλά είναι αδύνατο να γίνει υπολογισμός για τους άγνωστους αγνώστους.
Την επόμενη φορά η καταστροφή μπορεί να μην έχει καθόλου να κάνει με έναν σεισμό ή ένα τσουνάμι, αλλά να είναι εξαιτίας της τρομοκρατίας, των κλιματικών αλλαγών, ένα μοιραίο λάθος σε ένα ανώνυμο τεχνικό έργο, τη διακίνηση και τη διάδοση του πλουτωνίου ή έναν διαταραγμένο διευθυντή ενός πυρηνικού εργοστασίου.
Εάν δεν υπήρχαν εναλλακτικές της πυρηνικής ενέργειας για να ανάψει μια λάμπα ή να μειωθούν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, τότε, η βιομηχανία και οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να συγχωρηθούν. Αλλά όταν το διακύβευμα είναι τόσο υψηλό, η κλίμακα είναι τόσο μεγάλη και υπάρχουν 100 άλλοι ασφαλέστεροι τρόποι, φαίνεται καθαρή τρέλα να ακολουθούμε την κατεύθυνση αυτή.
.......................
Το παρόν ιστολόγιο συμφωνεί με την άποψη του αρθρογράφου της Guardian για πλήρη εγκατάλειψη της πυρηνικής ενέργειας, αυτό όμως δεν υπονοεί την άκριτη και αυτόματη υποστήριξη της λεγόμενης «πράσινης» ενέργειας των αιολικών και φωτοβολταϊκών. Βασική θέση του Ζήσε βιώσιμα είναι η εξοικονόμηση ενέργειας και μια παραγωγή ενέργειας συμβατή με το οικοσύστημα της Γης και όχι με την άπληστη διάθεση της αγοράς.
